Door te kijken naar de eigenschappen van planten, kun je gerichter veredelen. Op die manier draagt genomics bij aan betere producten.
Directeur Centre for BioSystems Genomics (CBSG)
Nederland toonaangevend op gebied van veredeling
Door planten en gewassen te veredelen, kun je rassen kweken van bijvoorbeeld aardappelen, komkommers en tomaten die beter bestand zijn tegen ziekten of die juist beter gaan smaken. Nederland is toonaangevend in de wereld op het gebied van veredeling. Sinds een jaar of tien is er een nieuwe wetenschap bijgekomen, die de traditionele veredeling makkelijker maakt en versnelt: genomics.
Eigenschappen van de plant bekijken
“Genomics kijkt op moleculair niveau wat voor eigenschappen (genen) een plant heeft. Doordat je kunt zien wat die eigenschappen zijn, is het makkelijker om te veredelen.” Robert Hall is directeur van het Centre for BioSystems Genomics (CBSG), onderdeel van het Netherlands Genomics Initiative, waar genomics benaderingen worden ontwikkeld en toegepast. “Met veredeling kan je bijvoorbeeld aardappelrassen maken die resistent zijn tegen schimmels, een veel voorkomend probleem bij aardappelteelt. Dat betekent dat je in bepaalde gevallen minder bestrijdingsmiddelen hoeft te gebruiken, wat weer goed is voor het milieu.”
Verbetering van geur, kleur en smaak
Het CBSG houdt zich veel bezig met aardappelen en tomaten, belangrijke producten voor Nederland en de Nederlandse export. De kennis die met genomics is opgedaan wordt inmiddels door veel veredelingsbedrijven in Nederland en daarbuiten toegepast. De smaak van tomaten is volgens Hall de afgelopen jaren weer in de ‘picture gekomen’. Om ze lekkerder te maken, ligt de focus nu op een betere smaak en kleur. Met nieuwe soorten als cherrytomaten, maar ook gele tomaten of zelfs tomaten met een tijgerstreepje, kun je die kruisen met gewone Hollandse tomaten. Omdat je met behulp van genomics die eigenschappen van tomatenrassen kunt zien, kun je gerichter veredelen. “Vroeger deden we tien of vijftien jaar over het kweken van een nieuw ras, met genomics duurt het nog maar vier of vijf jaar.” Behalve verbetering van smaak en geur, is resistentie van bijvoorbeeld aardappelen van groot belang. “Als je aardappelen kunt kweken die in natte gebieden of juist droge gebieden kunt telen, dan scheelt dat veel productieverlies in perioden dat het klimaat op een bepaalde plek ongunstig is voor de teelt. We maken dus rassen die bestand zijn tegen mindere weersomstandigheden.”
Wist je dat?
– Genomics is een hulpmiddel voor traditionele kruising. De technologie maakt zichtbaar welke planten de gewenste nieuwe eigenschap bevatten, vaak lang voor dat aan de plant zichtbaar is.
– Verdeling komt na genomics. Met de kennis over de eigenschappen van gewassen, die met genomics zijn opgespoord, kan de veredelaar aan de slag.
– Genomics is geen genetische modificatie. Er worden geen genen op kunstmatige wijze aan de plant toegevoegd.