Bijna dagelijks komen er berichten in het nieuws over extreme weersituaties ergens ter wereld. Hoe zit dat bij ons in Nederland? Helga van Leur vertelt hoe wij kunnen werken aan een klimaatbestendig Nederland.
Effecten weerextremen
Bijna dagelijks komen er berichten in het nieuws over extreme weersituaties ergens ter wereld. Een smeltende Noordpool, sneeuwstormen in de VS, grote droogte in Afrika, overstromingen in Azië en El Nino in Zuid-Amerika.
Dat lijkt ver van ons bed, maar de aarde is een gesloten systeem waarbij wij linksom of rechtsom ook de effecten merken van weerextremen ver van huis. Ons hele ecosysteem en daarmee onze gezondheid, veiligheid en economie zijn sterk verweven met klimaatveranderingen op deze aarde.
Ons hele ecosysteem is sterk verweven met klimaatveranderingen.
De strijd tegen het water zit in ons DNA. Nederland bestaat voor een groot deel uit de gratie van pompen en molens. Veranderingen die langzaam gaan en met impact op een klein gebied zijn makkelijker te tackelen dan snelle veranderingen over een groot gebied met een grote kwetsbaarheid.
De huidige gemeten veranderingen in het klimaat gaan op geologische tijdschaal ongekend snel. Ons ecosysteem heeft geen tijd zich aan te passen: de biodiversiteit verandert, soorten verdwijnen, onze voedselvoorziening staat onder druk en mensen kunnen niet zomaar overal wonen.
Aanpassen is van belang
De druk op de bewoonbaarheid op deze planeet wordt voor een groot deel bepaald door een groei van de wereldbevolking, groei van behoefte aan energie, water, voedsel, grondstoffen en verandering van het klimaat. De combinatie stelt ons voor grote uitdagingen.
“Het is niet de sterkste soort die overleeft, noch de meest intelligente. Het is degene die zich het beste kan aanpassen.” aldus Charles Darwin. De kern ligt bij het verminderen van je kwetsbaarheid. Dat kan op diverse vlakken: zowel fysiek als sociaal.
Wat veel Nederlanders zich wel kunnen voorstellen is dat het behouden van droge voeten een belangrijk speerpunt is. Water komt vanaf de zee, via de rivieren en van boven.
Tegelijkertijd daalt de bodem. We hebben zelfs een Deltaprogramma met tot 2030 een jaarlijks potje van ruim één miljard om in 2050 Nederland klimaatbestendig en waterrobuust te krijgen. Daarbij draait het om waterveiligheid, zoetwatervoorziening en ruimtelijke inrichting.
De inrichting van ons landschap bepaalt of het water weg kan, hoe de temperatuur reageert en hoe gevoelig het is voor extremen. De trend van betegelde tuinen helpt daar niet aan mee. Juist veel groen in druk bevolkte gebieden helpt voor betere leefomstandigheden, ook geestelijk. Daar kunnen alle Nederlanders een steentje aan bijdragen.
Minder voorspelbare momenten
Een veranderend klimaat betekent in Nederland vooral meer water op minder voorspelbare momenten (extremere buien), meer hittegolven (vooral in stedelijk gebied) en vaker extreme weersituaties (lang warm, lang koud, lang droog, lang nat). Er kunnen jaren voorbij gaan waarbij we er niet veel van merken, maar het kan ook kort achter elkaar escaleren. We kunnen niet afwachten tot het een keer misgaat: de veiligheid van de inwoners staat voorop.
Mensen moeten bewust worden van de risico’s. Niet alleen van stijgend water, maar ook van migraties van mensen.
Naast fysieke aanpassingen is het ook belangrijk de sociale fundamenten te verstevigen. Mensen moeten bewust worden van de risico’s. Niet alleen van stijgend water, maar ook van migraties van mensen. Doordat het elders in de wereld niet meer veilig en leefbaar is door een veranderend klimaat.
Alles is met elkaar verbonden en iedereen heeft behoefte aan voedselzekerheid en veiligheid. Laten we stap voor stap kijken wat ons kan helpen onze kwetsbaarheid te verminderen. Door het adaptief aan te pakken, kunnen we de voortschrijdende techniek en innovaties telkens opnieuw afwegen en meenemen.
Laten we iedereen goed voorlichten over de onzekerheden in klimaatveranderingen en de mensen het gevoel geven zelf ook veel te kunnen doen. Creëer draagvlak. Er is zoveel creativiteit: hoe kunnen we kringlopen sluiten, zodat de volgende generaties hier geen nadelen van ervaren?
Samen sta je sterker dan alleen. Dat kost geld, maar niets doen kost meer geld én levens van mens en dier. Een klimaatbestendige toekomst is goed voor onze economie. Het vraagt flexibiliteit in denken, maar ook dat zit in ons DNA. Anders hadden we nooit in dit kikkerlandje kunnen wonen. Moeder Aarde heeft zoveel te bieden aan oplossingen: we hoeven er alleen maar open voor te staan!