Naast criminaliteit zoals huisinbraak, diefstal bestaat er ook een andere vorm van criminaliteit: internetcriminaliteit. Wij vroegen expert Tommy van Steen over ‘inbraak’ via onze computers en telefoons.
Doelwit
Van Steen is docent Cybersecurity Governance bij Universiteit Leiden en hij ziet dat deze vorm van online criminaliteit alleen maar toeneemt en veel slachtoffers onder ouderen maakt. “Vergis je niet, zowel jong als oud kunnen in de val trappen. Maar wanneer de online babbeltruc op een vriendelijke manier is ingepakt, dan vormen ouderen wel een makkelijker doelwit.”
“Internetcriminaliteit kun je in twee categorieën onderverdelen. Ten eerste de online babbeltruc. Het hier om nep e-mails of valse Whatapp- en sms-berichten die zogenaamd door de bank of Belastingdienst zijn gestuurd. Ten tweede maken cybercriminelen gebruik van bepaalde technologieën die computers aanvallen om technische zwakheden in de beveiliging te vinden.
Dit laatste leidt vaak tot ernstige vormen van internetcriminaliteit: installatie van spyware of ransomware op uw computer. Met spyware kunnen buitenstaanders meekijken terwijl je inlogt met jouw wachtwoorden. Ransomware gaat nog een stapje verder, want hiermee kunnen criminelen je computer ‘kidnappen’ en vergrendelen. Het slachtoffer moet dan een aanzienlijk bedrag betalen, voordat de criminelen de computer ontgrendelen. Dit is dus een echt kidnap- en losgeldverhaal.”
Standaardtrucjes
Instanties zoals de Belastingdienst, maar ook banken zullen nooit via een WhatsApp of sms communiceren over openstaande schulden of overboekingen van geld. Van Steen adviseert om nooit hierop in te gaan, maar gewoon telefonisch contact op te nemen met betreffende partij.
Daarnaast is het belangrijk om niet zomaar op links in e-mails te klikken. “Komt het e-mailadres wel overeen met het officieel? Neem altijd het zekere voor het onzekere. Klik nooit op een link in een e-mail, maar ga direct naar de website van de instantie, organisatie of bedrijf en bekijk daar of er openstaande facturen zijn. ”
Impulsief gedrag
Kenmerkend voor internetoplichting is de (tijds)druk: er moet heel snel betaald worden vanwege de potentiële negatieve consequenties. Deze druk zorgt ervoor, dat je impulsief reageert.
“Bel niet terug naar het nummer van de oplichter, maar zoek zelf het juiste telefoonnummer op en bel alleen dat nummer. Die extra check geldt ook voor de zeer geraffineerde babbeltruc die steeds meer voorkomt.
Criminelen doen zich voor als familieleden, die in geldnood zitten. Ze sturen WhatsApp of sms-berichtjes met hierin de boodschap dat ze hun bankpas kwijt zijn. Ze vragen om geld over te maken via een link die ze toesturen. Ook hier is er sprake van (tijds)druk. En ach, een familielid help je toch wel even snel? Nogmaals: laat je niet opjagen, maar neem de tijd om vreemde berichten of e-mails te controleren.
Daarnaast is het belangrijk om met familieleden afspraken te maken over dit soort noodsituaties. Mocht er iets verdachts gebeuren met je computer, ontvang je een aparte mail, telefoonberichtje of bent je al in de val getrapt? Bespreek dit met familieleden of goede vrienden, zodat uw netwerk u kan helpen met vervolgstappen en om toekomstige fouten te voorkomen. Schaam je niet, want deze criminelen zijn bijzonder uitgekookt.”