Plastic is een van de handigste materialen die de mens ooit heeft uitgevonden. Maar wel eentje met een groot nadeel: het is moeilijk goed te recyclen. Toch hangt verandering in de lucht. Pieter Imhof is deskundige circulaire economie aan TNO en ziet dat het mogelijk is om plastic in 2050 voor 87 procent circulair te krijgen.
Pieter Imhof
Deskundige circulaire economie TNO
Wat maakt plastic toch zo’n onontkoombaar materiaal? “Er is simpelweg enórm veel mee mogelijk”, zegt Pieter Imhof, Business Developer Circular Economy & Environment bij TNO. “Vergeleken met traditionele materialen zoals metaal, glas en papier is plastic heel licht, flexibel, zo nodig doorzichtig en ook nog eens relatief goedkoop. De combinatie van de eigenschappen, prijs en beschikbaarheid maakt het interessant voor heel veel toepassingen.:
Plastic lijdt onder zijn eigen succes: er wordt zó veel van geproduceerd en zit zó complex in elkaar dat behalve de natuur ook onze traditionele recyclemethoden niet goed tegen deze afvalstroom zijn opgewassen. In 2018 vond slechts zo’n 13 procent van al het weggegooide plastic in Nederland zijn weg naar nieuwe hoogwaardige producten.
De rest belandde in de verbrandingsoven (zo’n 66 procent), als een soort veredelde vulstof in dingen zoals bermpaaltjes en parkbankjes (zo’n 18 procent), in de natuur (iets meer dan 1 procent) of op de stort (ook iets meer dan 1 procent).
Groter geheel
Maar er gloort hoop aan de horizon. Eind 2020 becijferde TNO dat het haalbaar moet zijn om in 2050 tot 87 procent van alle plastic in een circulair systeem te vangen. “De term circulair is inmiddels een cliché geworden, maar het is echt de enige oplossing”, zegt Imhof.
“Het gaat erom dat je het materiaal zo veel mogelijk met waardebehoud in de keten houdt, zodat je zo min mogelijk afval overhoudt. Je kunt dan denken aan hergebruik en refurbishen, maar ook aan slimme manieren om met reststromen om te gaan.”
Alle partijen in de keten zullen volgens Imhof vanuit het grotere geheel moeten gaan denken. “Afvalbedrijven redeneerden vaak: wat is de effectiefste en goedkoopste methode om de producten te scheiden zodat ik ze makkelijk kwijt kan? Maar we gaan nu in een richting waarin ze denken: mijn eindgebruiker krijgt meer waarde als ik een product van hoge kwaliteit lever, dus ik moet voor een zuivere plasticstroom zorgen.”
Naar 87 procent circulair
Ook aan het begin van de plasticketen spelen dit soort overwegingen een steeds grotere rol in de vorm van design for circularity. “Neem soepzakken”, zegt Imhof. “Die bestaan van oudsher uit heel veel laagjes met unieke eigenschappen. Er zit wat metaal in, drie of vier soorten plastic en ook nog eens inkt. Maar Brightlands Material Center, een onderdeel van TNO, ontwikkelt zo’n verpakking uit één type materiaal waardoor het beter herbruikbaar is.
Van 13 procent circulair naar 87 procent in dertig jaar. Hoe gaan we dat doen? “Ten eerste door het stimuleren van de verantwoordelijkheid van producenten en de bereidwilligheid van consumenten met slimme wetgeving en stimuleringsmaatregelen”, zegt Imhof. Ten tweede door het circulair maken van lineaire waardeketens: van wegwerpmateriaal naar materiaal geschikt voor recycling. Ten derde door investeringen in nieuwe recyclingtechnologieën en standaardisatie van plastics en additieven. Tot slot: werkelijke kosten doorberekenen. Niet-duurzame plastics zijn nu te goedkoop doordat verborgen kosten voor milieubelasting en toxiciteit niet in hun prijs zijn meegenomen.