“Het is tijd dat we ophouden met moralistisch praten over circulariteit en duurzaamheid”, zo luidt de duidelijke boodschap van Anne-Marie Rakhorst, ondernemer, publicist spreker op het gebied van duurzaamheid.
Anne-Marie Rakhorst
Ondernemer, publicist en spreker
“Circulariteit is leuk en er liggen volop kansen. We moeten circulariteit omarmen en mensen hier positief in meenemen.” Duurzaamheid wordt vaak geassocieerd met minder consumeren, minder uitstoten en minder schadelijk produceren.
Toch ligt daar volgens Rakhorst niet de oplossing. “Dat reductiedenken leidt alleen maar tot het in standhouden van het productiemodel ‘Cradle to Grave’, met andere woorden afgedankte producten die in de verbrandingsoven belanden. Dat willen we niet. Laten we daar met z’n allen een controversieel beeld tegenover zetten, het ‘Cradle to Cradle-model’, waarin we uitsluitend nog intelligente producten en materialen ontwerpen en gebruiken, die we steeds weer kunnen teruggeven aan een technologische of biologische kringloop. Zo genereert alles wat we gebruiken uiteindelijk weer voedsel, grondstoffen of een leefomgeving voor anderen.”
Ontwerp-opgave
De lat ligt hoog. Het gaat niet over minder slecht of minder schadelijk, het gaat over goed! Rakhorst is ervan overtuigd dat we het kunnen. “Het is een ontwerp-opgave die intelligentie, creativiteit en lef vraagt en waar je mensen bij moet betrekken. Dat begint met kennis. Het verbaast mij weleens dat zoveel mensen niet weten hoe slecht bijvoorbeeld chipsverpakkingen zijn.
Die zijn opgebouwd uit allemaal verschillende laagjes grondstoffen, multilayer, die je niet meer uit elkaar kunt halen. Na gebruik kun je er daarom nog maar één ding mee en dat is ze naar de verbrandingsoven brengen. Hetzelfde geldt voor kleding waarbij verschillende materialen door elkaar heen worden gebruikt. Ook deze multiblends verdwijnen uiteindelijk in de verbrandingsoven. Zo zijn er nog talloze voorbeelden. Pas als je die kennis hebt, kun je er iets aan doen.”
Troep in de markt
Voor Anne-Marie is het duidelijk. We moeten stoppen met het maken van ‘troep in de markt’, maar hoe pak je dat aan? “Je kunt met een opgeheven vingertje zeggen dat mensen die producten niet meer mogen kopen, maar dat moralistische praten werkt niet bepaald enthousiasmerend. Beter kun je mensen betrekken bij de oplossing.
Er is zoveel daadkracht en ondernemerschap in Nederland waarmee we zoveel kunnen bereiken. We zien daar dagelijks de voorbeelden van. Neem de World Solar Challenge in Australië. Daar werd door de Solar-directeur de uitspraak gedaan: ‘Come on world, let’s go challenge the Dutch’, omdat wij het daar al jaren echt heel goed doen. Ook heeft de VPRO hier 1,5 tot 2 miljoen kijkers per aflevering mee weten te trekken, puur omdat het positief werd gebracht. Het is een succesverhaal en daar laten mensen zich graag door meenemen.”
Icoonprojecten
Succesverhalen spelen ook een belangrijke rol bij het opstellen van de transitieagenda voor consumptiegoederen, één van de vijf transitieagenda’s die voortkomen uit het Grondstoffenakkoord van 2017, en waar Anne-Marie voorzitter van is. “In die transitieagenda bieden wij onder andere zogenaamde ‘icoonprojecten’ een podium. Wij weten namelijk dat er al heel veel gebeurt op het gebied van duurzaamheid, maar dat is niet altijd even zichtbaar.
Mooie voorbeelden zijn een matrassen- en een meubelproducent die samenwerken om van afgedankte matrassen weer honderd procent duurzame grondstoffen te maken, die vervolgens verwerkt worden tot prachtige nieuwe meubels. Of het Biesbosch Museum, dat het verhaal van de Biesbosch vertelt en waarvan het pand volledig in het landschap is geïntegreerd. Deze projecten bieden handelingsperspectief en stralen liefde voor het ambacht uit. Het zijn positieve boodschappen die laten zien waar we allemaal toe in staat zijn.”
Transitie
De transitie naar een circulaire economie is één van de grootste transities van deze tijd. Ook economische aspecten spelen hierbij een rol. “Als we kijken naar de werkgelegenheid bieden de ontwikkelingen enorme kansen. Aan de andere kant zijn we ook toe aan een nieuw economisch model met ‘fair pricing’ en CO2-belasting. Dit zou het economisch speelveld voor duurzame partijen een stuk eerlijker maken.”
Tips voor een duurzame en circulaire toekomst:
Bij de transitie naar een circulaire economie spelen innovatieve ontwikkelingen een belangrijke rol. Maar uiteindelijk is circulariteit iets van ons allemaal, voor ons allemaal. Anne-Marie Rakhorst adviseert ons vooral nieuwsgierigheid en verwondering tentoon te spreiden.
– Wees oprecht verbaasd over het gebrek aan transparantie in de keten. We moeten ons afvragen hoe het mogelijk is dat we van gewone producten die we dagelijks gebruiken niet weten hoe ze in elkaar zitten.
– Wees nieuwsgierig. Haal desnoods een broodrooster uit elkaar als je niet weet hoe die in elkaar zit. Dát is de nieuwsgierigheid en daadkracht die we nodig hebben.
– Accepteer geen toxische stoffen in producten waarmee wij in aanraking komen. Niet in voedsel, kleding, meubels en niet in gebouwen.
– Voor de beleggers onder ons: Kies voor impactbeleggen. Weet wat er met je geld gebeurt als je het onderbrengt bij pensioen- en andere fondsen, en beleg uitsluitend in bedrijven die zich inzetten voor duurzaamheid.