Enpuls heeft de haalbaarheid van de productie van groene waterstof onderzocht. Er worden grote kansen toegedicht. Wanneer en met welke voorwaarden?
“Voor alle helderheid: waterstof is een energiedrager, geen energiebron”, zegt Alexander Savelkoul, Manager Flexibiliteit bij Enpuls, het onderdeel van Enexis Groep dat zich bezighoudt met de energietransitie.
“Het vraagstuk van de opslag van energie speelt een belangrijke rol in het transitieproces van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie. Duurzame energie wordt straks in Nederland vooral uit zon en wind gewonnen. Zon- en windenergie zijn niet stuurbaar en elektriciteit is moeilijk op te slaan.
Enkele dagen lukt nog wel, bijvoorbeeld in een batterij, maar daarna wordt het lastig. Dan moet je naar andere energiedragers, met een hogere energiedichtheid kijken. Waterstof is zo’n energiedrager.”
“Er zullen zich in toenemende mate periodes voordoen met veel zon- en windenergie, waar geen vraag naar is of die de netten niet kunnen transporteren, afgewisseld met periodes met weinig zon en wind. Een electrolyser kan die overtollige elektriciteit omzetten in waterstof en daarmee het elektriciteitsnet ontlasten.
Zo kun je regionale netbeheerders helpen bij het voorkomen van congestie van het elektriciteitsnet. Of je helpt lokale producenten van zon- en windenergie aan een alternatief afzetkanaal voor hun duurzame energie in perioden van topproductie.”
Heel acuut is de vraag naar langere termijn-opslag in het Nederlandse energiesysteem nog niet, want het aandeel van zon en wind in de energieproductie is nog maar klein.
“Op termijn, zo vanaf 2030, hebben we geen kolencentrales meer en moeten we ook gas en olie gaan uitfaseren. Tegen die tijd heb je dus andere oplossingen nodig en waterstof lijkt dan een prominente rol te kunnen gaan spelen”, verduidelijkt Alexander. “Maar je moet er nuchter naar kijken. Waterstof is één van de oplossingen.”
Brugfunctie
“Waterstof biedt een scala aan voordelen. Eén ervan is dat het een brugfunctie kan vervullen tussen de bestaande elektriciteits- en gasinfrastructuur. Als je heel veel elektriciteit opwekt uit zon- en windenergie, kan je die opslaan in (de moleculen van) waterstof, die vervolgens door de bestaande gasinfrastructuur kan worden getransporteerd.
Dat lijkt met relatief kleine aanpassingen mogelijk te zijn. Bovendien kun je uit waterstof weer andere CO2-vrije gassen maken, die aardgas kunnen vervangen. Waterstof kan zo de synergie creëren tussen ons elektriciteitsnet en het gasnet. Dat maakt waterstof in de energietransitie tot een bron van flexibiliteit, een interessante energiedrager die relatief makkelijk in de bestaande infrastructuur kan worden ingepast.”
Kanttekeningen
“Toch is waterstof geen magisch product met uitsluitend voordelen”, zegt Alexander in alle eerlijkheid. “Zo kost het energie om het te produceren. Als je waterstof uit elektriciteit maakt, verlies je ongeveer een vijfde van de energie. Het is dus geen energiebron. Je zult moeten investeren in het opwekken van duurzame energie. Om vervolgens die energie te krijgen op de plaats en het moment dat je het nodig hebt, daar kan waterstof een rol spelen.”
Het is ook belangrijk om ook na te denken over logische toepassingen voor waterstof. Bijvoorbeeld: personenauto’s op batterijen zijn veel efficiënter dan op waterstof, voor zwaar vervoer lijkt waterstof wel een goede oplossing.
Voor alle helderheid: waterstof is een energiedrager, geen energiebron
Een andere kanttekening is dat waterstof niet per definitie CO2-vrij is. De variant die we nu in de economie gebruiken, met name voor industriële toepassingen, wordt gemaakt uit aardgas. Dus uit fossiele bron en bij dat proces komt CO2 vrij. Dat is grijze waterstof. Enpuls richt zich op groenewaterstof, gecreëerd uit duurzame bronnen. Over het algemeen is dat waterstof dat door middel van elektrolyse is gemaakt, met behulp van duurzame elektriciteit.
En dan is er ook nog de tussenvorm van blauwe waterstof. Dat is in feite grijze waterstof, waarbij de CO2 die bij de productie vrijkomt onder de grond wordt opgeslagen. “Dat vinden wij geen duurzame oplossing”, zegt Alexander.
“We zien liever dat er geïnvesteerd wordt in het ontwikkelen van de groene waterstofketen. Maar blauwe waterstof zou wel een tussenoplossing kunnen zijn om de groene waterstofeconomie op gang te brengen. Waarbij we dan wel moeten oppassen dat de investeringen in groene waterstof niet stuklopen omdat we al blauwe hebben.
In dat geval zouden we ons doel voorbijschieten. Vanuit onze optiek moet blauwe waterstof hooguit een tussenstation zijn, geen eindstation. Dat is en blijft groene waterstof.”
Haalbaarheidsonderzoek
Voor niets gaat de zon op en elk nieuw product en elke nieuwe technologie moet eerst zijn economische waarde bewijzen. Enpuls gelooft in concurrerende groene waterstof, maar wil die overtuiging graag gesteund zien door harde feiten.
Daarom doet het bedrijf onderzoek naar de economische haalbaarheid van groene waterstof. “Wij zijn er om de energietransitie te versnellen en willen aan dat proces bijdragen met feitenkennis waar partijen die zouden willen investeren in groene waterstofproductie iets aan hebben.
Enpuls heeft zelf geen commerciële doeleinden of belangen. Het wordt gewoon een openbaar rapport. Ik verwacht niet dat het onderzoek, dat in juli gestart is, zal aantonen dat de productie van groene waterstof nu al concurrerend is met die van grijze of blauwe.
We hopen helder te krijgen onder welke randvoorwaarden de productie van groene waterstof rendabel is. Daar willen we een goed beeld van krijgen, zodat we daarnaartoe kunnen werken. We kijken reikhalzend uit naar de onderzoeksresultaten, die in oktober beschikbaar komen.”