Overheden staan voor complexe uitdagingen die om meer samenwerking met de buitenwereld vragen dan ooit. Tegelijkertijd is het belangrijk dat dit ook legitiem en netjes gebeurt. Het nieuwe trainingsprogramma van Bestuursacademie Nederland helpt beleidsmedewerkers op deze spagaat in te spelen.
“Van allerlei klimaatproblemen, de zorgaanpak tot burgerparticipatie bij gemeenten. De problemen worden steeds complexer en zijn niet meer alleen op te lossen”, aldus Maarten Hageman, adviseur samenwerkingsprocessen rondom maatschappelijke opgaven en docent Governance overheidssamenwerking VU LAW Academy. “Daarvoor moeten overheden de handen ineenslaan”. Het blijkt dat overheden elkaar steeds meer opzoeken in netwerken. Zo bestaat inmiddels gemiddeld 40 procent van de gemeentelijke begrotingen uit gelden die naar hun samenwerkingsverbanden vloeien.
Samenwerking een uitdaging voor overheden
Die samenwerking is een uitdaging voor overheidsprofessionals. “Het is een continue afweging”, vertelt programmamanager Wout-Jeroen Leenders van Bestuursacademie Nederland, al bijna 60 jaar opleider voor overheden. “Waar begin ik de samenwerking met mijn collega en waar en wanneer met de samenleving? Dat vraagt om nieuwe vaardigheden. Ook bij de ervaren medewerkers. De overheid is nu veel meer een netwerkpartner die de regie moet voeren. Waar nieuwe medewerkers vroeger konden leunen op de oude rotten in het vak, wordt nu om iets nieuws gevraagd. Daarom is bijscholing in deze tijd belangrijker dan ooit.”
Hageman vult dit aan: “De rol van de overheid is spannender geworden. Niet voor niets is daarom onlangs de Wet gemeenschappelijke regelingen aangepast. Beleidsmedewerkers staan voor de enorme opgave om alle belangen bij elkaar te houden en tegelijkertijd problemen rechtmatig op te lossen en afspraken te borgen. De spagaat tussen de belangen van een samenleving en die van de eigen organisatie dwingt hen om problemen van meerdere kanten te bekijken. Hoe kan ik samenwerken met behoud van autonomie? Hoe kan ik netjes samenwerken met de samenleving en andere overheden en hoe breng ik dat vervolgens weer correct terug naar mijn eigen organisatie? Democratisch, legitiem en verantwoord.”
Kennis, maar ook vaardigheden en elkaar ontmoeten
Het nieuwe trainingsprogramma van Bestuursacademie dat samen met Hageman is ontwikkeld, gaat overheidsprofessionals hierbij helpen. “We gaan met maatwerk en verdieping ontwikkelen wat een gemeente op dat moment nodig heeft”, gaat het duo verder. “We brengen theorie en praktijk samen door in te spelen op wat de medewerkers ervaren. Er is veel aandacht voor hoe je als overheid constructief en effectief samenwerkt, maar juist ook de kaders en de borging van de gemaakte afspraken (in bijvoorbeeld een gemeenschappelijke regeling) komen in het programma aan bod. We creëren een veilige leeromgeving, waarin medewerkers elkaar beter weten te vinden. Ook krijgen ze grip op één van de belangrijkste vraagstukken in het werk: hoe speel ik in op de spagaat van de gedeelde loyaliteit.”
dr. mr. M.J.M. (Maarten) Hageman
Strategie | Samenwerking | Governance
Docent Governance overheidssamenwerking VU LAW Academy
mr. W.J. (Wout-Jeroen) Leenders
Programmamanager Bestuursacademie Nederland