In 2017 is 78% van alle op de markt gebrachte verpakkingen gerecycled. Dat is ruim boven de wettelijke Nederlandse doelstelling van 70%. Ook laten we hiermee de EU-doelstelling van 55% ver achter ons. Hiermee leveren verpakkingen een belangrijke bijdrage aan de circulaire economie.
Recycling verpakkingen gefinancierd door bedrijfsleven
De inzameling en recycling van verpakkingen wordt gefinancierd door de bedrijven die verpakte producten in Nederland op de markt brengen. Zij doen dit door over hun verpakkingen een heffing (de afvalbeheersbijdrage verpakkingen) te betalen aan het Afvalfonds Verpakkingen, die daaruit de gemaakte kosten voor inzameling en recycling vergoedt.
De tarieven voor de afvalbeheersbijdrage zijn gebaseerd op de kosten die we per materiaalsoort maken in de keten van inzameling, verwerking en vermarkting. Daarnaast hanteren we voor iedere materiaalsoort een vast bedrag aan algemene systeemkosten. Dit zijn bijvoorbeeld kosten voor monitoring, preventie van zwerfafval (NederlandSchoon) en het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV).
Gemeenten organiseren de inzameling
Gemeenten mogen zelf bepalen hoe ze de inzameling van het verpakkingsafval organiseren. Voor glas en papier is dat meestal met een (ondergrondse) container waar de consument zijn lege glazen verpakkingen en oud papier naartoe kan brengen. Voor het plastic verpakkingsafval is er meer variatie: Zo zijn er bijvoorbeeld gemeenten die kunststof verpakkingsafval aan huis ophalen in zakken of kliko’s of die containers plaatsen waar mensen zelf hun plastic verpakkingen naartoe kunnen brengen. Veel gemeenten combineren de inzameling van plastic verpakkingen met blik en drankenkartons (‘PMD’). Vervolgens zorgt de gemeente er voor dat het ingezamelde materiaal wordt gesorteerd en gerecycled.
Als een gemeente het blik niet met het PMD inzamelt, wordt dit alsnog via het restafval teruggewonnen. Nadat restafval in afvalverwerkingsinstallaties is verbrand, blijven metalen achter. Met magneten kunnen metalen uit de asresten gehaald worden en weer ingezet als grondstof voor nieuwe verpakkingen en andere producten.
Nascheiding kunststof verpakkingen uit restafval
Ook zijn er gemeenten die kiezen voor nascheiding van kunststof verpakkingsafval. In dat geval hoeft de consument zijn plastic verpakkingen niet meer te scheiden. Inmiddels maakt de techniek het namelijk mogelijk om in nascheidingsinstallaties uit restafval bijvoorbeeld kunststof verpakkingen te scheiden. Dat kan bijvoorbeeld in dicht bebouwde gebieden met weinig ruimte een goede oplossing zijn.
Hoge recyclingpercentages
Met de in 2017 gerealiseerde recyclepercentages tussen de 86% en 95% voor glas, papier/karton en metaal zijn deze grenzen voor de recycling van deze materialen wel zo’n beetje bereikt. En ook voor hout (71%) is niet heel veel groei meer te verwachten. De kansen voor verdere groei liggen met name bij kunststof verpakkingsafval.
Inzameling en recycling van kunststof verpakkingsafval
Kunststof is een complexere materiaalsoort dan bijvoorbeeld glas of papier. In feite is de term kunststof een verzamelnaam voor verschillende materiaalsoorten als polypropyleen, polyethyleen en PET, die ieder een eigen manier van recyclen en opbrengst kennen. Dat maakt de recycling van kunststof complex. Bovendien is de recycling van kunststof een relatief nieuw proces. De kunststofketen maakt een enorme ontwikkeling door en inmiddels wordt gerecycled kunststof (recyclaat) in tal van producten gebruikt. Van plantenpotten en flessen voor reinigingsmiddelen tot speelgoed, pennen en aanrechtbladen. Steeds vaker wordt recyclaat in plaats van virgin (nieuwe) grondstof gebruikt.
Toepassing van gerecycled kunststof
Voor een steeds hoogwaardigere toepassing van gerecycled kunststof is een verdere kwaliteitsslag noodzakelijk – van inzameling tot sortering en recycling – zodat het aanbod aansluit op de gevraagde kwaliteit grondstof. Hiermee zal ook de opbrengst stijgen zodat op termijn de kosten van de kunststofketen kunnen worden gedekt. Dit kan alleen door te investeren in innovatie en kwaliteit, zodat een recyclaat kan worden aangeboden dat door producenten en importeurs kan worden gebruikt als materiaal voor producten en verpakkingen van producten. In alle stappen in de keten zijn verbeteringen mogelijk om de uiteindelijke kwaliteit van hoogwaardig gerecycled plastic te verhogen tegen lagere algehele kosten.
Recyclebaarheid van verpakkingen
Ook de recyclebaarheid van verpakkingen speelt daarbij een rol. Bedrijven hebben hier steeds meer aandacht voor en zetten belangrijke stappen in de verduurzaming van hun verpakkingen. Om ze hierbij te helpen, biedt het KIDV concrete kennis en adviezen.
Tariefdifferentiatie kunststof
Om de recyclebaarheid van verpakkingen verder te stimuleren, voerde het Afvalfonds Verpakkingen bedrijven dit jaar een tariefdifferentiatie in voor vormvaste kunststof verpakkingen. Voor goed uit te sorteren en te recyclen vormvaste kunststof verpakkingen met een positieve marktwaarde geldt in 2019 een lager tarief van € 0,38 i.p.v. € 0,64 per kilo kunststof.
Energieterugwinning en nascheiding
Verpakkingen die niet gerecycled worden, bijvoorbeeld verpakkingen die de consument weggooit in plaats van te scheiden, worden verbrand in ovens die energie terug leveren. Op deze manier wordt het huishoudelijk restafval ingezet voor energieterugwinning. Het verdient uiteraard de voorkeur dat zoveel mogelijk verpakkingen goed recyclebaar zijn. Het verpakkend bedrijfsleven werkt er hard aan om dit jaarlijks nog verder te verbeteren.