Iedere seconde pakt de wereld honderdduizend keer een verpakt product uit, resulterend in evenveel geleegde verpakkingen. Het PUMA-project (2017-2026) streeft er naar een einde te maken aan de verpakking als milieuprobleem.
Michaël Nieuwesteeg
Milieuproblemen zijn van alle tijden. Europese steden hadden vroeger straatreinigers in dienst om de massa’s paardenpoep op te ruimen. Het gemiddelde paard in het stadstransport was goed voor ruim tien kilo per dag.
Gelukkig arriveerde een met brandstof aangedreven ‘paard-loze koets’: de auto. Inmiddels mogen (teveel) verontreinigende dieselauto’s soms de stad niet meer in en stappen we over op elektrisch rijden.
De verpakkingswereld staat voor een vergelijkbare uitdaging.
Verpakt en uitgepakt
Wereldwijd worden per seconde 100.000 producten verpakt en weer uitgepakt. Dat zijn er tien miljoen in de tijd die u besteedt aan het lezen van dit artikel.
Hoe zorgen we voor een milieu-verantwoorde aanvoer van de verpakkingsmaterialen voorafgaand aan het verpakken (‘frontend’) en hoe maken we beter gebruik van de geleegde verpakkingen na gebruik van het verpakte product (‘backend’)? Dat zijn de vragen voor het komende decennium.
Geleegde verpakkingen begonnen zich als milieuprobleem te manifesteren in de jaren 80. Ingrediënten waren de opkomst van de massafabricage en massadistributie en het gebruik van materialen in een maatschappij waar noch over de herkomst van de verpakkingsmaterialen, noch over hun verdere toekomst nadat de verpakking was geleegd, werd nagedacht.
Ruime beschikbaarheid
De ruime beschikbaarheid van food en non-food producten tegen aantrekkelijke prijzen leverde een forse bijdrage aan de welvaartsgroei. Maar de resulterende afvalbergen met geleegde verpakkingen riepen steeds meer vragen op.
Stimuleerde de verpakking ook niet teveel ‘onnodige’ consumptie en hoe zat het met de beschikbaarheid van de benodigde verpakkingsmaterialen op de lange termijn?
NVC
NVC (opgericht in 1953) is de vereniging van bedrijven die het belang erkennen van verpakken als activiteit binnen de gehele supply chain van verpakte producten.
Retailers (online en conventioneel), afvalbedrijven, designbureaus, merkartikelfabrikanten, leveranciers van verpakkingen en van verpakkingsmachines, alle werken zij wereldwijd samen in NVC-verband om de activiteit van het verpakken steeds verder te verbeteren.
NVC startte al in de jaren 80 met activiteiten om lidbedrijven te wijzen op de milieu-ontwikkelingen, eerst alleen in Nederland en vanaf 1996 ook internationaal. Zo werkte NVC mee aan de totstandkoming van de Europese verpakkingsnormen en later de ISO-wereldnormen (gepubliceerd in Seoel, Zuid-Korea) op het gebied van verpakkingen en milieu.
Tevens werd de informatiedienst Members-only Environmental Regulations Guide MERGE ontwikkeld, waarmee lid-bedrijven de wereldwijde wet- en regelgeving kunnen volgen.
STIP
De Live Online NVC workshop Sustainable Innovation in Packaging (STIP) leert bedrijfsstudenten hoe ze de inzichten kunnen toepassen bij het nemen van verantwoorde beslissingen bij het ontwikkelen of toepassen van nieuwe verpakkingen. De workshop is op zichzelf ook een voorbeeld van duurzame ontwikkeling.
Live Online Learning maakt het mogelijk vanuit de gehele wereld deel te nemen zonder te reizen. In tegenstelling tot vooraf geprogrammeerde ‘passieve’ online opleidingen, zorgen de live docent en de interactieve leeromgeving er bij Live Online Learning voor, dat de bedrijfsstudenten ook daadwerkelijk kennis opdoen van de up-to-date stand der techniek.
PUMA Project
Met het PUMA project (gestart in 2017 en geplande einddatum 2026) legt NVC de grondslag voor het daadwerkelijk beëindigen van de verpakking als milieuprobleem.
Verpakken is het tijdelijk integreren van een externe functie en een product om het gebruik van het product mogelijk te maken. Verpakken heeft per definitie als nevenresultaat de geleegde verpakking. Het zou mooi zijn als dit over tien jaar niet meer als milieuprobleem uitpakt.
PUMA wekt wereldwijd enthousiasme op en de eerste resultaten zijn inmiddels gescoord. Basis is de gezamenlijke analyse van het gehele verpakkingsproces (frontend, verpakken en creëren van de geleegde verpakking door het gebruik van het verpakte product, collect-control, backend).
Basis is de gezamenlijke analyse van het gehele verpakkingsproces.
Een ‘verkeerslicht’ (rood, oranje, groen) geeft voor de diverse procestappen aan in welke mate er een milieuprobleem ontstaat. Zo wordt al snel duidelijk waar iets gedaan moet worden en vooral ook: hoe voorkomen wordt dat er nieuwe problemen worden gecreëerd.
PUMA liet recentelijk zijn tanden zien in Saoedi-Arabië, dat werkt aan een wettelijke verplichting waarbij voorwerpen gemaakt van plastic, oxo-biologisch afbreekbaar moeten zijn.
NVC gaf een overzicht van de stand van zaken op uitnodiging in een workshop georganiseerd door de regering en de nationale normalisatieorganisatie SASO op 6 november 2017 in de Saoedische hoofdstad Riyad.
Conclusie: oxo-biodegradeerbare plastics krijgen een oranje verkeerslicht qua backend technologie (want ze zijn niet biodegradeerbaar en belemmeren de materiaalrecycling). Nog belangrijker: ze vormen geen enkele oplossing voor de collect-control (zwerfafval) problemen van de Saoedi’s.
Chips
Ook het toepassen van RFID-chips in ‘intelligente’ glazen flessen van Johnny Walker en Malibu zoals gepromoot door een aantal industriegroepen op diverse conferenties, levert in de PUMA-methodiek vooralsnog een rood stoplicht op; er zijn geen milieu-verantwoorde collect-control en backend technieken beschikbaar.
In het domein van de plastics levert PUMA de toekomstgerichte inzichten voor onder meer chemische backend procesontwikkeling en innovaties in het front-end door inzet van ingezamelde materiaalstromen. Als het aan PUMA ligt, vervalt het woord ‘virgin’ (maagdelijk) dan ook bij het beschrijven van grondstoffen voor verpakkingen.
PUMA streeft ernaar, dat verpakking over tien jaar als milieu-probleem niet meer bestaat. De aanpak zoals beschreven helpt duidelijk te maken waar de knelpunten zitten en waar de oplossingen kunnen worden gevonden.
De PUMA-inzichten worden wereldwijd gedeeld (dit jaar onder meer op de 7th World Packaging Summit in Amsterdam (25-26 juni) en tijdens de Japanse verpakkingsbeurs Tokyopack in Tokio dit najaar. De volgende PUMA-jaarbijeenkomst is op 4 april 2018 in het Drijvend Paviljoen te Rotterdam.