De Nederlandse verpakkingsindustrie staat de komende periode voor een verduurzamingsopgave met een innovatieve inslag. In dit panel delen drie experts hun visie en bijbehorende uitgangspunten.
Cees de Mol van Otterloo
Directeur Afvalfonds Verpakkingen
Verpakkingen in de circulaire economie
In 2016 is 73% van alle op de markt gebrachte verpakkingen gerecycled. Dat is ruim boven de wettelijke Nederlandse doelstelling van 70%. Ook laten we hiermee de EU-doelstelling van 55% ver achter ons. “Een mooi resultaat waarmee Nederland voorop loopt in Europa”, aldus Cees de Mol van Otterloo, directeur van het Afvalfonds Verpakkingen.
Het verpakkende bedrijfsleven, georganiseerd via het Afvalfonds Verpakkingen, neemt duidelijk zijn verantwoordelijkheid. Via de heffing die zij betalen aan het Afvalfonds Verpakkingen, worden de kosten voor inzameling en recycling vergoed.
De Mol van Otterloo: “Doordat de recycling van verpakkingen in Nederland zo goed is geregeld, leveren we een belangrijke bijdrage aan het circulair maken van de economie.” In feite zijn de materiaalsoorten papier/karton, metalen en hout reeds circulair en glas nagenoeg. De grote stappen moeten bij kunststof worden gezet.
Van aanbod- naar vraag gestuurd
De kunststofketen zal van een aanbod- naar een vraag gestuurde keten moeten worden omgevormd. Alleen dan kan er positieve waarde in de keten ontstaan. Hierin dienen alle schakels in de keten hun rol te pakken. Gemeenten en burgers moeten bijvoorbeeld gestimuleerd worden om vervuiling bij de inzameling terug te dringen.
Fabrikanten kunnen stappen zetten door bijvoorbeeld te kiezen voor verpakkingen die uit een soort kunststof zijn gemaakt in plaats van uit verschillende lagen. “De kunststofrecycling is een relatief jong proces, dat nog volop in ontwikkeling is. Ik constateer bij alle betrokkenen een besef van urgentie en de wil om de recycling van kunststof naar een hoger niveau te brengen”, aldus de Afvalfonds-directeur.
Neem de recycling van PET-schaaltjes, tot voor kort was dit niet mogelijk.
Ook het Afvalfonds Verpakkingen levert daar waar mogelijk een bijdrage. Bijvoorbeeld door lange termijn afspraken te maken met sorteerders en recyclers van kunststof verpakkingen, waardoor zij in staat zijn te investeren in nieuwe technologieën. “Neem de recycling van PET-schaaltjes (die bijvoorbeeld gebruikt worden voor vlees en fruit), tot voor kort was dit niet mogelijk. Met onze hulp is er een fabriek gebouwd waarmee de schaaltjes wel mogelijk is. Een enorme doorbraak.”
Roland ten Klooster
Ontwerper/adviseur bij Plato product consultants & Hoogleraar Packaging Design and Management aan Universiteit Twente
Design paradigma shift
Met de komst van millenials als nieuwe kopers is er een paradigma shift gaande in marketing. Millenials zijn kritisch. Ze zijn opgegroeid met beelden van droomwerelden die ze doorzien en geloven niet zonder meer het verhaal achter een merk.
Een verhaal moet kloppen en geloofwaardig zijn en de producten moeten daarbij aansluiten. In het verleden was dit andersom. Een bedrijf maakte producten en het verhaal werd daaromheen gemaakt. Deze verandering vindt zijn weerslag in het design van verpakkingen. Een design moet authenticiteit uitstralen, passend bij het merk.
Duurzaamheid
De aandacht van de maatschappij voor duurzaamheid en plasticsoep plaatsen bedrijven voor lastige keuzes. Verpakken is een vakgebied waarbinnen met technologisch hoogwaardige oplossingen producten beschermd worden, waar bijdragen aan duurzaamheid, kwaliteit, hygiëne, gebruiksgemak, efficiëntie en nog veel meer geleverd worden.
De inhoud van de verpakking, het te verkopen product, is vele malen vervuilender dan de verpakking zelf. Dan moet de aandacht bij de keuze voor de verpakking uitgaan naar goede oplossingen om verspilling te voorkomen. Uit veel analyses blijkt dat kunststoffen vaak goede oplossingen bieden. Maar vanwege de relatie die gelegd wordt met plasticsoep proberen bedrijven deze associatie te vermijden.
Uit veel analyses blijkt dat kunststoffen vaak goede oplossingen bieden.
Dit heeft mede te maken met keuzegedrag in de winkel waarbij subjectieve aspecten een grote rol spelen. Negatieve gevoelens die worden opgeroepen door glimmende kunststof verpakkingen werken dan niet in het voordeel. Dit is de reden dat veel bedrijven nu kiezen voor mat uitziende verpakkingen: paper look and paper feel.
Op Universiteit Twente worden alle genoemde aspecten meegenomen in het opleiden van nieuwe verpakkingsontwerpers. De verpakking is voor ons een tijdelijke toevoeging aan het product, met als doel deze zo goed mogelijk van producent naar gebruiker te brengen. De complexiteit van dit soort afgeleide ontwerpprocessen wordt vaak onderschat.
Materiaalverduurzamingsplan Kunststof verpakkingen.
Jur Zandbergen
Algemeen directeur NRK
NRK Verpakkingen en PlasticsEurope Nederland hebben een Materiaalverduurzamingsplan Kunststof Verpakkingen opgesteld. Dit plan beschrijft een palet aan maatregelen die door partijen in de verpakkingsketen genomen kunnen worden om verpakte producten en verpakkingsmaterialen te verduurzamen. Omdat er geen standaard ‘recept’ is voor verduurzaming van de product-verpakkingscirkel, heeft dit plan het karakter van een Routekaart.
Functionaliteit verpakkingen
Verpakkingen vervullen verschillende functies zoals bescherming van producten tegen invloeden van buitenaf, voorkomen van bederf en het faciliteren van transport en opslag. Kunststofverpakkingen doen dit bij uitstek omdat ze licht, sterk en zeer functioneel zijn. Verpakkingen zijn dus onmisbaar als het gaat om verduurzaming.
De mogelijkheden om een kunststofverpakking te verduurzamen worden sterk bepaald door de gewenste functionaliteiten. De Routekaart geeft inzicht in de wegen die de industrie bewandelt en biedt het verpakkende bedrijfsleven ondersteuning bij het kiezen van de best passende verbeteroptie(s).
Routekaart
De Routekaart beschrijft vijf richtingen, waarmee we verdere verduurzaming kunnen realiseren. Gelijktijdig werken aan deze richtingen, door middel van kleine stapjes en voortdurende innovatie, zorgen ervoor dat succesvolle veranderingen gerealiseerd kunnen worden.
Qua innovatie richten we ons op de vijf Re’s:
- Verpakkingen worden lichter en efficiënter
- Herbruikbare verpakkingen en retourverpakkingen- en systemen
- Inzamelen van materialen voor hergebruik
- Van nieuwe ontwerpen die het hergebruik mogelijk maken, minder materiaalgebruik vragen en die de mogelijkheid van recycling verhogen
- Vervangen van fossiele brandstoffen door biobased grondstoffen
We realiseren ons dat recycling van kunststoffen naar een hoger niveau moet worden getild. Ketensamenwerking is hierbij cruciaal. Een ‘silver bullet’ is er niet; we boeken gestaag vooruitgang in kleinere stapjes en een veelvoud van alternatieven. Alle reden voor optimisme.
Met dit Materiaalverduurzamingsplan worden branches en de industrie ondersteund in hun zoektocht naar verdere verduurzaming, ongeacht welke verbeterrichting wordt gekozen. Diverse ketenpartijen zullen een actieve rol gaan spelen om de ingezette innovatiesroutes te intensiveren.